De crash van Turkish Airlines

Op 25 februari 2009 stortte een vliegtuig van Turkish Airlines neer vlakbij de landingsbaan van Schiphol. Wat gelijk opviel was dat de Turkse en Nederlandse twee verschillende verhalen hadden, zowel over het aantal doden als over de oorzaak van de crash. Hierbij werd totaal voorbijgegaan aan het feit dat de overlevende passagiers de meeste aandacht nodig hadden.

Mustafa Bahçecioğlu en Mustafa Atman deden namelijk hun plicht door na de crash zoveel mogelijk passagiers te redden. Dit kreeg echter geen aandacht in de Nederlandse media, wat wel (of althans meer) aandacht kreeg waren de Meiden van Halal(1) die terugrenden naar het vliegtuig om, nee niet om mensen te redden maar, hun laptop en bagage te redden. In de strijd om hun bagage te vinden raakten ze zelfs elkaar totaal uit het oog(2), want zeg nou zelf: bagage is veel belangrijker dan familie, vrienden en gewonde mensen. Wat vooral jammer is, is dat deze taferelen vooral in de beginperiode meer aandacht kregen dan de heldhaftige acties van de eerdergenoemde passagiers Bahçecioğlu en Atman. Het waren waarschijnlijk deze passagiers, naast Bahçecioğlu en Atman nog veel andere, die ervoor zorgden dat het dodenaantal zo laag mogelijk bleef. In plaats van dat de Nederlandse media hier genoeg aandacht aan gaf, had het genoeg om enkele zogenaamde ‘Bekende Nederlanders’ te noemen om vervolgens de schuld aan de kant van Turkish Airlines te leggen.

Veel racistische reacties waren het gevolg uit een steeds rechtser wordend klimaat in Nederland. Dit terwijl de feiten er geen twijfel over laten, Turkish Airlines is één van de veiligste luchtvaartmaatschappijen in Europa. Richard Green zei in de Times dat de vliegtuigen van Turkish Airlines gemiddeld 6,9 jaar oud zijn en dat er veel geld wordt gestoken in het onderhoud ervan. Dit terwijl de vliegtuigen van France en British Airlines respectievelijk 9 en 11,4 jaar oud zijn.(3)
Ook het feit dat Turkish Airlines nog nooit op een zwarte lijst heeft gestaan wegens onveilige vliegtuigen bleef onvermeld, sterker nog: Turkish Airlines is lid van de ‘Star Alliance’. Dit is een alliantie tussen de beste vliegtuigmaatschappijen ter wereld, aan het lidmaatschap zijn zeer strenge eisen en voorwaarden verbonden. Zelfs GroenLinks-parlementariër Joost Lagendijk(4) probeerde dit duidelijk te stellen, in tegendeel tot wat NOS vermeldde was Turkish Airlines juist één van de betere (zo niet beste) vliegtuigmaatschappijen qua veiligheid. NOS (en in zijn kielzog De Pers) meldde echter dat “Vliegtuigexperts Turkish Airlines de meest onveilige maatschappij van Europa noemen”(5), volkomen onzin natuurlijk. Het heeft er alles van weg dat sommige media-instellingen het slachtoffer zijn geworden van hun eigen vooroordelen en algemenisering.

In dit kader kreeg Turkish Airlines en de Turkse overheid veel over zich heen, het zou niet adequaat zijn alsmede voor een slechte veiligheid hebben gezorgd. De omgekomen piloten zouden in Turkije geprezen worden voor hun noodlanding in een akker, slechts enkele meters van de drukbezochte snelweg, wat volgens Nederlandse media geheel onterecht was. De Turken zouden moeite hebben met het accepteren van schuld en daarom de ‘schuldige’ piloten tot “helden” gebombardeerd worden. Los van het feit dat dit regelrechte onzin en zwartmakerij is, waar de propagandamachine van Hitler nog een puntje aan kan zuigen, was het ergste nog de omgekeerde wereld waar Turkish Airlines terechtkwam en de aandacht (of beter gezegd: gebrek aan) voor de passagiers. Met deze onzinnige reactie van Nederland komt het anti-Turkisme, zoals zo mooi beschreven door Turkologen Alexander de Groot en Hans Theunissen, weer naar boven.

Het was juist Turkish Airlines die binnen twee uur een passagierslijst op het internet zette om de naasten van de inzittenden te informeren(6). Ook bood Turkish Airlines vrijwillig een schadevergoeding aan voor alle nabestaanden en overlevenden, een Nederlandse instelling waarschuwde echter om “niet meteen ja te zeggen, je kan meer geld los krijgen”(7); een walgelijke reactie. Verder werden de naasten in Turkije binnen enkele uren op het vliegtuig gezet naar Schiphol om bij hun familie en vrienden te zijn, die zelf nog in het neergestorte vliegtuig zaten. Dit terwijl passagiers klaagden over de Nederlandse hulpverlening, sommigen moesten gewond en al urenlang wachten op hulp. Volgens leidinggevenden waren de hulpdiensten echter binnen enkele minuten op de crashplaats en verdienden ze alle lof. Dit strookt echter niet met de realiteit, beleefd door de passagiers. Dit is vooral een schouderklopje van Nederland aan Nederland, om zichzelf niet zwart te maken. Een verkapte vorm van nationalisme, zoals de laatste tijd overal in opkomst is, wat gemengd is met het aloude (lees: eeuwenoude) anti-Turkisme. Het was dan ook niet verwonderlijk dat Nederland een partijdig rapportage maakte waarin alle schuld bij Turkije, Turkish Airlines en de piloten werd gelegd. Het onderzoek begon op 26 februari 2009, slechts één dag na de crash(8), en eindige een kleine week later op 4 maart 2009. Genoeg tijd voor Nederland om zichzelf als engel af te schilderen, niet onterecht publiceerden de Turkse dagbladen op hun voorpagina “Iedereen is schuldig, behalve natuurlijk Nederland”.

Het lokte een kleine ruzie uit toen Nederland weer inkopte “Turkish Airlines ontkent defect”.(9) Gelukkig kwam de partijdigheid van het rapport al snel boven water, toen bleek dat KLM de afgelopen 6 maanden maar liefst 17 keer problemen had met de hoogtemeters.(10) Een cijfer dat ver boven de cijfers van Turkish Airlines lag, dit kwam overigens niet terug in het rapport van Pieter van Vollenhoven. Het bleek dus allemaal overdreven ten opzichte van Turkish Airlines, Nederland bleek (waarschijnlijk veroorzaakt door vooroordelen) zo overtuigd van de Turkse schuld dat ze niet eens andere mogelijkheden onderzocht hadden. Denk hierbij aan een optie die Amerikaanse experts opperden, namelijk dat een landend vliegtuig turbulentie veroorzaakt op de landingsbaan en dat dit enkele minuten kan duren. Volgens experts moet er minstens zes minuten gewacht worden zodat de turbulentie opgeklaard is, de verkeerstoren van Schiphol liet echter het vliegtuig van Turkish Airlines slechts twee minuten na een Boeing 757 landen waardoor het recht in een turbulentie kwam. Dat het vliegtuig niet op de drukbezocht snelweg A9 terechtkwam is dan inderdaad te danken aan de piloten van Turkish Airlines, die zelf daarbij de dood hebben gevonden. Dit feit werd helaas weggemoffeld door Nederlandse media. Ook een ander optie werd al snel doodgezwegen toen een journalist vroeg “of de Polderbaan niet bekend stond om zijn moeilijkheid en dat dit bij de aanleg te maken had met een rekenfout.” Hier werd jammer genoeg niet op geantwoord en ook kwam het niet terug in het rapport van Onderzoeksraad Voor Veiligheid-voorzitter Pieter van Vollenhoven, overigens een lid van het Nederlands koningshuis.

Dat bovenstaande afrafelling, een adequaat onderzoek naar een vliegtuigramp kan natuurlijk nooit zes dagen duren, te maken had met het steeds rechtser wordende klimaat in Nederland kwam ook naar voren door dit dubieuze krantenberichtje in de Pers.(11) Daarin stond dat er aanwijzingen waren voor “ernstige verstoring van de herdenking”, nu is mijn vraag welke organisatie een demonstratie zou aankondigen op de herdenking? Dit werd helaas niet bekend gemaakt maar duidelijk is dat er zelfs demonstraties gepland worden tegen de herdenking van een “Turks” ramp. Dit en het aantal racistische berichten dat op verschillende fora werd geuit richting Turken, maakt dat zelfs een humanitair ramp weer tot een neo-nationalistisch politiek spelletje gemaakt kan worden door de media. Erg jammer, vooral voor de nabestaanden.

Armand Sağ

16 maart 2009

© Armand Sağ 2009